İnsani Cevher: Yetenek

Yetenek, bir işi en yüksek performansla yapacak kişi anlamına geliyor. Bir başka deyişle, ister genç isterse deneyimli olsun, işlerin gerektirdiği bilgi ve becerilere sahip olan kişi. Kurumların gönül rahatlığı ile istihdam edebileceği yetkin, becerikli ve donanımlı kişi. Ya da kendi işini kurup, bunu başarılı ile sürdüren ve hatta başkalarını istihdam eden yaratıcı, girişimci kişi… Bununla birlikte yetenek, kritik ve önemli olan bilgi, beceri ve yetkinliklerin toplamı anlamına da geliyor. Özetle yetenek dediğimizde, hem donanımı hem de o donanıma sahip kişiyi anlıyoruz. Hem insanın içindeki cevher, hem de bir cevher olarak insan...

​

Yetenek açığı

Tüm dünyada "yetenek krizi" ya da "yetenek açığı" denilen bir olgu var. Bu da bir işi yapabilmek için gerekli donanıma sahip kişilerin azlığı anlamına geliyor. Yani yetenek talebi ile yetenek arzı arasındaki fark. Bunun ne kadar yeni ya da ne kadar derin bir açık olduğunu tam olarak ölçmek belki mümkün değil ama buraya odaklanan bazı araştırmalar var. ManPower tarafından düzenli olarak yapılan yetenek açığı araştırmasına göre bu oran küresel ölçekte %40'lar seviyesinde. Yani işverenlerin yarıya yakını aradığı nitelikte yetenekleri bulamadığını ifade ediyor. Türkiye'de bu oran ne yazık ki daha da yüksek. Yetenek açığının kaynağı konusunda her ülkenin farklı bir hikayesi var. 

​

Yetenek bulmak neden zorlaşıyor?

Neden şimdi? Yetenek krizi belki yeni bir şey değil, insanlık tarihi boyunca hep o yetenekler arandı ve bulunamadı. Ama son yıllarda ne oldu da konu bu kadar şiddetli bir şekilde görünür oldu? Bu sorunun yanıtını bir çok alanda aramak mümkün. Gelişmiş ülkelerde yaşlanan nüfus, gelişen ülkelerde beyin göçü, nüfus hareketlerini tetikleyen adaletsiz gelir paylaşımları, insani sermayeye yapılan yatırımların eksikliği, belli bölgelerde yaşanan gerilimler, kadınların ve diğer dezavantajlı grupların işgücüne yeterince katılamaması, ülkelerin ekonomik güçleri vb.

 

Bunların yanı sıra en önemli etkenlerden birisi, makineleşme ve otomasyona bağlı olarak işlerin ve iş yapma şekillerinin dönüşümü. Bu süreçte bazı meslekler yok oluyor ve bu mesleklerde çalışan kişiler boşa çıkıyor. Yeni teknolojilere bağlı olarak daha yüksek nitelik gerektiren yeni işleri yapacak kişilere ihtiyaç duyuluyor. Bu dönem geleneksel mesleklerin kaybolduğu ve becerilerin daha önemli hale geldiği bir dönem. Uzun süre belli bir mesleği yapmak için dar bir alanda eğitim almış insan artık iş bulmakta zorlanıyor. Diğer taraftan yeni dünyanın gerektirdiği becerilere sahip, çok boyutlu, çevik, sürekli öğrenen insanların şansı daha da yükseliyor.

 

Yetenek Geliştirme

Bu süreçte eğitim sisteminin bu profilde yetenek üretecek şekilde kendini dönüştürmesi kaçınılmaz. İş dünyası ve eğitim dünyasının kesişim alanlarının geliştirilmesi olmazsa olmaz bir gereklilik. Kaybolma riski yüksek mesleklerin iyi analiz edilmesi ve bu alanlarda çalışanlara başka alanlara kaydırılması için yeniden beceri kazandırma (reskilling) kritik hale geldi. Yok olmasa bile teknoloji ile dönüşen iş alanlarında çalışanların donanımını artıracaklar (upskilling) programlar da aynı derecede önemli. Özetle öyle bir zaman içindeyiz ki, yeni bir dünyanın kapıları açılıyor ve bu dünyaya kendini hazırlamayanların işi giderek zorlaşacak gibi gözüküyor.

O halde bu süreci yönetmek için aşağıdaki soruların işaret ettiği alanlara odaklanıp yanıtlarını sürekli olarak aramak gerekiyor.